Bruggen en sluizen worden steeds vaker op afstand bediend. Hierbij speelt videobewaking een grote rol. In de praktijk blijkt een eenduidige werkwijze veelal te ontbreken. Zo worden camerabeelden dusdanig gepresenteerd aan bedienaars dat bewegende voertuigen en personen in meerdere richtingen op schermen zijn te zien of wordt het zicht ernstig belemmerd door felle koplampen van auto’s, waardoor voetgangers of schepen nauwelijks zichtbaar zijn in de meldkamer. Hoe het ook kan, was te zien tijdens een kennissessie van videospecialist Hacousto Protec en kennisinstituut Intergo. Bedienaars krijgen bijvoorbeeld één overzichtelijk beeld door stitching, waarbij camerabeelden softwarematig worden samengevoegd. Ook is het belangrijk dat bij de inrichting van het systeem, van cameraprojectie tot de opstelling van beeldschermen, wordt gedacht vanuit het perspectief van de bedienaar.
Het is een bekend tafereel in Amsterdam: een bonte stoet auto’s, bussen, trams, voetgangers en fietsers komt abrupt tot stilstand zodra de slagbomen van een brug sluiten. De meeste mensen wachten geduldig in de snel langer wordende rij, tot enkele schepen zijn gepasseerd en de slagbomen weer openen. Als dat moment naderbij komt, stellen sommige mensen zich ‘strategisch’ op om toch vooral de eerste te zijn die naar de overkant kan. Niet zelden wordt de brug al betreden voordat de slagbomen volledig zijn geopend. Het kan in dit geval weinig kwaad. Toch vinden overal in Nederland regelmatig incidenten plaats met bruggen en sluizen, waarbij ook slachtoffers vallen.
Het gaat dan vaak om objecten die op afstand worden bediend vanuit een meldkamer. De bedienaar beoordeelt op basis van videobeelden of een brug of sluis kan worden geopend. Dat gebeurt overdag, maar ook ’s avonds en ’s nachts. Bij helder zicht, maar ook tijdens regenbuien en stormachtig weer. Die werkwijze vraagt veel van mens en techniek. De bedienaar is immers afhankelijk van de beeldkwaliteit, cameraposities en de inrichting en bediening van het videosysteem.
In de praktijk bestaan er soms grote verschillen tussen systemen die door één persoon worden bediend, waardoor (fatale) fouten gemaakt worden. Reden voor Hacousto Protec om samen met Intergo een kennissessie te organiseren over het veilig bedienen van objecten op afstand.
Kwetsbaar
Hacousto Protec ontwerpt, implementeert en beheert safety- en securitysystemen voor onder meer bruggen en sluizen. Het bedrijf heeft een R&D-afdeling voor maatwerkoplossingen en een Service Operations Center (SOC) voor het dagelijks beheren en monitoren van systemen en het uitvoeren van preventief onderhoud zoals het installeren van updates en upgrades en het afhandelen van storingen en incidenten. “Regelmatig vinden er incidenten plaats bij de bediening van objecten op afstand. Volgens de Onderzoeksraad voor Veiligheid hebben die deels een technische oorzaak. Zo kunnen systemen kwetsbaar zijn door verouderde firmware. In Nederland beschikt 53,9 procent van de videobewakingssystemen voor op afstand bedienbare objecten niet over de meest recente software”, vertelde Guido van Breen, senior key account manager bij Hacousto Videotechniek.
“Dat is dus een punt van aandacht. Maar ook de menselijke factor speelt een rol. Bruggen blijken soms te worden bediend zelfs als er een camera is uitgevallen. Maar het komt ook voor dat op basis van de camerabeelden niet duidelijk is waar de brugval zich bevindt op het object. Een landelijke standaard voor de inrichting van de bediening ontbreekt. Hierdoor is er geen uniformiteit: camera’s worden per situatie anders geplaatst en in één meldkamer worden soms meerdere methodes toegepast waardoor camerabeelden steeds op andere wijze worden gepresenteerd aan de centralist.”
Bestek
Een standaardkader voor camerasystemen op bruggen en sluizen ontbreekt. Guido van Breen: “Vaak wordt in het bestek bij aanbestedingsprocedures, waarin de eisen en wensen zijn omschreven, vooral ingegaan op technische eisen, die in de praktijk uiteenlopen. Denk aan beeldresoluties van 560 tv-lijnen tot 4K, maar ook het gebruik van PTZ-camera’s of alleen vaste camera’s wisselt sterk. Op de werkplek van bedienaars staat regelmatig een verzameling aan beeldschermen voor het bedienen van meerdere objecten. Ieder met andere beeldhoeken en een andere bedieningswijze zoals met een joystick of een muis. Ook het aantal camera’s per systeem verschilt en de bedienaar krijgt steeds een volledig ander overzicht van de situatie. Vaak is de beeldkwaliteit het voornaamste uitgangspunt. In het bestek staat dan dat de camera’s minimaal Full-HD resolutie moeten leveren. Maar de resolutie alleen garandeert niet dat beelden altijd bruikbaar zijn. Dat hangt mede af van verschillende omstandigheden. Hoe is de beeldkwaliteit als het donker is of regent of sneeuwt? Hoe gaat het systeem om met tegenlicht door koplampen van bewegende voertuigen? Sommige types camera’s worden verblind en geven slechts een grote lichte vlek weer waarin auto’s en ander verkeer op de brug niet te onderscheiden zijn. Die beelden worden wel gebruikt voor het bedienen van een brug!”
Een eis die vaak wordt gesteld is dat de beelden geen vertraging mogen hebben. Guido van Breen: “IP-camera’s werken echter anders dan analoge camera’s en hebben altijd een bepaalde tijd nodig voor het verwerken van beelden. Dat is meestal niet meer dan bijvoorbeeld 150 milliseconden, maar wat is het gevolg voor het bedienen van objecten als de vertraging oploopt tot 350 milliseconden?”
Stitching
Ook in de projectie van camera’s bestaan grote verschillen in de praktijk. Guido van Breen: “Als bijvoorbeeld twee camera’s moeten worden geïnstalleerd voor toezicht op de weg en twee camera’s voor de vaarweg aan beide zijden van de brug, kan dat op meerdere manieren worden ingevuld. Hierdoor ontstaan verschillende situaties bij meerdere bruggen, die wel steeds voldoen aan de gestelde eisen. Als één bedienaar meerdere systemen op afstand moet bedienen, zal hij elke keer tegen een andere situatie aanlopen en deze uit elkaar moeten houden. Dit is op te lossen door stitching. Daarbij worden de beelden van meerdere camera’s softwarematig gekoppeld tot één overzichtsbeeld, waardoor de bedienaar een logische beeldflow krijgt. Stitching vereist wel voldoende rekenkracht om de beelden te verwerken. De software herkent bepaalde punten in beeld, ook als de cameramast beweegt.”
Zichteisen
Hoe kan de inrichting van een videosysteem de bedienaar zo optimaal mogelijk ondersteunen? Daarover sprak Alfred van Wincoop, directeur van Intergo. “Bij het bepalen van cameraposities en het weergeven van camerabeelden moet vooral worden gekeken naar wat het best is voor de bedienaar. In de praktijk wordt vaak geen zichtplan vastgesteld waarin is vastgesteld wat er van het wegverkeer of een schip te zien moet zijn op de camerabeelden. Het overzicht voor de bedienaar is belangrijker dan technische specificaties. Zo dient bijvoorbeeld altijd duidelijk zichtbaar te zijn of de afsluitbomen van een brug zijn gesloten en of het gebied vrij is van voertuigen en onbevoegde personen. Houd in het cameraplan rekening met de positionering van de camera’s, maar ook met een logische weergave op de beeldschermen in de meldkamer en met de verlichting in de omgeving. Streef in de meldkamer naar uniformiteit en voorkom een te groot aanbod van beelden en situaties waarbij het beeld automatisch wordt opgeschakeld waardoor de bedienaar bijvoorbeeld alleen nog de waterweg ziet, terwijl het wegverkeer onzichtbaar is. Het primaire beeld moet continu zichtbaar zijn voor bedienaars. Het gebruik van PTZ-camera’s speelt vaak een hoofdrol bij incidenten. Daarom adviseren wij alleen vaste camera’s te gebruiken en PTZ-camera’s alleen aanvullend. Toets het cameraplan met specifieke software die de omgeving kan visualiseren, inclusief verschillende lichtval per seizoen en het verkeer.”
Eyetracking
Tijdens de kennissessie werd live gedemonstreerd hoe met de eyetracking software van Validators inzichtelijk kan worden gemaakt hoe een bedienaar het systeem ervaart. De software brengt van punt tot punt in kaart waarnaar een bedienaar kijkt op de beeldschermen en hoe lang, bijvoorbeeld bij het bedienen van slagbomen of een sluisdeur die in beweging is. Op een ‘heat map’ is direct duidelijk welke onderdelen het meest en het langst aandacht krijgen en welke mogelijk over het hoofd worden gezien.
Klik hier voor het gratis Whitepaper: Veiligheid bij op afstand bedienbare objecten (bruggen) van Hacousto Protec.
BEVEILIGING editie december 2019