Nadat hij al op veertienjarige leeftijd iemand had neergestoken, werd Antonio van der Ploeg jarenlang behandeld in een gesloten kliniek in het kader van een PIJ-maatregel, ofwel Jeugd-TBS. Het heeft niet mogen helpen. Hij pleegde opnieuw een reeks ernstige misdrijven en werd in Duitsland na een klopjacht van twee weken aangehouden met zijn partner Enise Merve Bircan.
Ondanks intensieve therapie plegen de meeste jongeren na vrijlating uit een PIJ-instelling opnieuw strafbare feiten. De nu 25-jarige Van der Ploeg kreeg deze behandeling zelfs twee keer opgelegd. Net als hij gaat niet minder dan tachtig procent van de jeugdigen na de behandeling verder met hun criminele carrière. Bij de helft gebeurt dat volgens het WODC zelfs al binnen twee jaar. De therapie kost de overheid veel geld. Volgens de Algemene Rekenkamer gaat het om 563 euro per dag.
Paul Vlaardingerbroek, hoogleraar familierecht aan de Universiteit van Tilburg, noemt het systeem van jeugd-tbs een ‘black box’. Lange tijd wist niemand precies wat het resultaat is van een bepaalde behandeling. Wel is er nu een begin gemaakt met effectiviteitsmetingen.
Voor jongeren is de PIJ-maatregel de zwaarste straf die de jeugdrechter kan opleggen. Dat gebeurt ook alleen als van normale detentie geen resultaat wordt verwacht. Volgens Peter van der Laan van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving begint de bulk van de jeugdcriminelen zijn carrière rond de zestien of zeventien jaar. Vooral jongens die net als Van der Ploeg al op hun dertiende of veertiende ernstige misdrijven plegen, gaan later vaker opnieuw in de fout. Men kan zich afvragen of vrijlating sowieso verantwoord is.
Tijdens een begeleid verlof wist de jonge crimineel te ontsnappen en voordat men hem had opgepakt, had hij alweer een serie gewapende overvallen gepleegd. Jongeren kunnen echter niet zoals volwassenen levenslange TBS krijgen. Vrijlating gebeurt dan ook regelmatig tegen het advies van behandelaars in. Dat laatste wordt per 1 april veranderd. Als de PIJ-maatregel na zes jaar nog niet voldoende effect heeft opgeleverd, kan de straf worden omgezet in TBS voor onbepaalde tijd.
