In warenhuisketen De Bijenkorf wordt jaarlijks voor bijna 7,5 miljoen euro aan artikelen gestolen. Dit enorme bedrag onthulde het hoofd van de beveiliging tijdens een rechtszaak die was aangespannen door een van diefstal verdachte klant. Door het bedrag te noemen, verdedigde hij het strenge beleid tegen vermeende winkeldieven.
De rechtszaak was aangespannen door een in Amsterdam wonende Bulgaar, die zich ten onrechte behandeld voelde als winkeldief. Tijdens de rechtszaak vertelde het hoofd beveiliging van De Bijenkorf dat er zo hard mogelijk wordt opgetreden tegen winkeldieven omdat het luxewarenhuis letterlijk wordt leeggeroofd. Alleen al in de vestiging in Amsterdam gaat het om jaarlijks twee miljoen euro. De totale derving is bijna gelijk aan de vorig boekjaar gerealiseerde winst, die 7,6 miljoen euro bedroeg.
Vasco Dimitrov werd 18 februari aangehouden door de beveiliging op een manier die volgens hem niet verschilde van de manier waarop het communistische bewind in zijn moederland Bulgarije zijn onderdanen behandelde. “Ik heb in Bulgarije drie jaar als politiek gevangene in de gevangenis gezeten, en nu word ik in Amsterdam in een winkelcel gestopt en als een onmens door de Bijenkorf behandeld op grond van een valse beschuldiging van winkeldiefstal. Ik kan het nog steeds niet geloven.”
De Bulgaar had niets gestolen en nadat dit duidelijk werd, bood De Bijenkorf excuses aan. Maar met deze excuses nam de klant geen genoegen, vertelde zijn advocaat Jos Swinkels de rechter. “Mijnheer Dimitrov is niet ingegaan op het verzoek van de Bijenkorf om langs te komen voor een praatje omdat hij een sterk ontwikkeld gevoel van rechtvaardigheid heeft. Hij wil een ‘verklaring voor recht’ zien. Niet sorry, foutje kan gebeuren, nee, hij wil van de Bijenkorf horen: ‘Wij hadden dit niet mogen doen’. Wat de Bijenkorf fout deed in de ogen van de advocaat? “De Bijenkorf verdacht mijnheer Dimitrov van winkeldiefstal en constateerde later dat hij niets had gestolen. Daarna heeft zich nog van alles afgespeeld. Onze stelling is dat alles wat zich daarvoor heeft afgespeeld onwettig is, maar daarna zeker. Toen werd geconstateerd dat mijnheer Dimitrov niets bij zich had, had hij onmiddellijk vrijgelaten moeten worden. Dat is niet gebeurd.”
Volgens advocaat Swinkels moest zijn cliënt onder geestelijke dwang zijn identiteitsbewijs afgeven en zijn jas en tas laten doorzoeken. Hij werd meegenomen naar een kamer in het gebouw en omringd door potige bewakers. Dimitrov: “Er waren geen ramen; ik kon er niet uit. Ik heb twee keer 112 gebeld en gevraagd of de politie mij wilde komen redden.” Swinkels wil naast een verklaring voor recht ook een schadevergoeding van vijfduizend euro voor zijn cliënt.
Volgens advocate Danel van de Bijenkorf is het vervelend wat mijnheer Dimitrov is overkomen, maar heeft het winkelbedrijf niets onwettigs gedaan en is er ook geen reden om vijfduizend euro schadevergoeding te betalen. Het winkelbedrijf wordt volgens haar hard getroffen door winkeldiefstal en wapent zich daartegen. “In de Amsterdamse vestiging worden jaarlijks tweehonderd mensen op diefstal betrapt. “De Bijenkorf raakt jaarlijks 7,5 miljoen euro kwijt door winkeldiefstal, in Amsterdam 2 miljoen”, aldus het tevens aanwezige hoofd van de beveiliging. Advocate Danel: “Er hangen 140 camera’s in de Amsterdamse Bijenkorf. Als er verdachte handelingen worden gepleegd, wordt ingezoomd. De beveiligingsmedewerker dacht te zien dat mijnheer Dimitrov iets uit een doosje haalde. De beveiliger heeft toen zijn collega gevraagd om naar mijnheer Dimitrov toe te lopen. Omdat hij niet goed wist om welk doosje het ging, heeft hij mijnheer gevraagd mee te komen naar beneden.” Wat nu als Dimitrov dat had geweigerd, wil kantonrechter Pennink weten. “Als we er honderd procent zeker van zijn dat iemand iets heeft gestolen, kunnen we hem aanhouden”, antwoordde het hoofd beveiliging van de Bijenkorf. Hij gaf toe dat er in het geval van Dimitrov geen zekerheid was.
Eenmaal ‘beneden’ werd de klant gevraagd of een beveiliger in zijn jas en tas mocht kijken. Dat mocht. De Bulgaar werd in de wachtruimte geplaatst, zodat de beveiliging nogmaals naar de camerabeelden kon kijken. Het had volgens Danel kunnen gebeuren dat de klant op weg naar de wachtruimte de gestolen spullen had laten vallen.
“Wij mogen niet fouilleren”, vulde het hoofd beveiliging aan. “Als wij bij bestudering van de videobeelden hadden geconstateerd dat mijnheer tóch iets had gestolen, hadden wij hem aangehouden en overgedragen aan de politie.” Vermeende winkeldieven worden ook meegenomen om voorwerk (aangifte) voor de politie te kunnen doen. Dat was de reden waarom om een identiteitsbewijs werd gevraagd. Meenemen naar de wachtruimte was nodig omdat verdachten zich niet zelden agressief gedragen.
Vasco Dimitrov werd dertien minuten in de wachtruimte ‘geplaatst’ om de videobeelden te kunnen bekijken. Toen geen diefstal kon worden vastgesteld, is hij volgens het hoofd beveiliging ‘uit de ruimte gehaald’ en mocht hij via de personeelsingang vertrekken. Volgens de Bijenkorf is de wet daarbij niet overschreden. “In geval van een ontdekking op heterdaad is iedereen bevoegd om een verdachte over te dragen aan de politie. De Bijenkorf betwist dat zij bij gebruikmaking van deze bevoegdheid onrechtmatig heeft gehandeld. Er was een redelijke verdenking. Zodra duidelijk werd dat er geen diefstal was gepleegd, kon mijnheer Dimitrov gaan”, aldus advocate Danel. Omdat gediscussieerd kan worden over de rechtmatigheid en om een lange procedure te voorkomen, heeft de Bijenkorf een schikking voorgesteld, maar daarop ging Dimitrov niet in. Vijfduizend euro zou hij zeker niet hebben gekregen, “want mijnheer Dimitrov heeft niet onderbouwd dat hij zo veel schade heeft geleden.”
Dat Vasco Dimitrov volgens de Bijenkorf in een wachtruimte werd ‘geplaatst’ en er later weer werd ‘uitgehaald’, spreekt volgens zijn advocaat Swinkels boekdelen over de manier waarop zijn cliënt is behandeld. “Mijnheer Dimitrov heeft zijn schoenen en sokken moeten uittrekken. De Bijenkorf zal zeggen: niets moest, maar bij mijn cliënt was het idee ontstaan dat hij onder arrest was geplaatst. De Bijenkorf kan zeggen dat ze rechtmatig heeft gehandeld, maar dat geldt bij heterdaad. Hier was helemaal geen sprake van heterdaad. Dat de Bijenkorf en de politie bepaalde procedures hebben afgesproken is begrijpelijk, maar zij kunnen niet de wet opzijzetten. Over de schuld van mijnheer Dimitrov bestond vanaf het begin twijfel, maar de Bijenkorf pakt iemand eerst op en kijkt later wel of iemand schuldig is. De Bijenkorf heeft daarmee onrechtmatig gehandeld. Of daar geld tegenover moet staan, laat ik volledig aan de rechter over. Veel belangrijker is dat Vasco Dimitrov te horen krijgt dat de Bijenkorf dit nooit had mogen doen.”
Ook de kantonrechter kwam een maand na de zitting op 24 november tot het oordeel dat de Bijenkorf dit nooit had mogen doen. De gevorderde verklaring voor recht dat de Bijenkorf onrechtmatig heeft gehandeld, wijst hij toe. Dat diefstal een groot probleem is, geeft de Bijenkorf volgens de rechter ‘geen vrijbrief de bevoegdheden van beveiligingsmedewerkers verder op te rekken dan het Wetboek van Strafvordering toestaat’. De kantonrechter vindt het gevorderde bedrag van vijfduizend euro ‘disproportioneel’. Hij begroot de immateriële schade op 250 euro en veroordeelt de Bijenkorf in de kosten van het geding.