De verruiming van de strafbaarstelling van zogenaamde uithalers, mensen die in zeehavens drugs halen uit containers, per 1 januari heeft een positief effect in de haven van Rotterdam. Sinds de inwerkingtreding van de Uithalerswet zijn door de Rechtbank van Rotterdam meerdere verdachten veroordeeld tot gevangenisstraffen van 3 tot 6 maanden.
“Dat is aanzienlijk hoger dan de boete van 95 euro. Dit lijkt tot nu toe geresulteerd te hebben in een daling van de hoeveelheid aangetroffen uithalers in de haven van Rotterdam”, antwoordt minister Yesilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) op Kamervragen van het CDA. Aanleiding voor de vragen was de Regionale Veiligheidsrapportage Amsterdam-Amstelland 2021, waaruit blijkt dat criminelen veelvuldig drugs halen uit zeecontainers in de havens van Amsterdam, Rotterdam en Antwerpen.
Volgens de minister is het lastig aan te tonen in hoeverre een specifieke maatregel effect heeft op de totale omvang van drugstransport in dergelijke grote havens. “Cijfers omtrent drugstransport zijn bovendien gebaseerd op aangetroffen en onderschepte hoeveelheden drugs en niet op de hoeveelheid die daadwerkelijk getransporteerd wordt. De impact van deze maatregel op de totale drugstransporten in havens is daarom niet aan te tonen, maar in de praktijk blijkt een positieve impact op de uithalersproblematiek.”
Kwetsbare wijken
De minister onderschrijft net als de burgemeester van Amsterdam dat bepaalde wijken van grote steden een voedingsbodem kunnen worden voor georganiseerde en ondermijnende criminaliteit. “Ook ik maak me zorgen over de ontwikkelingen in sommige gebieden in Nederland. Die zorgen ontstaan ook door rapportages en monitors die al jarenlang uitgevoerd worden, waaronder de monitor Jeugdcriminaliteit van het WODC, de Leefbaarometer van BZK, het Dashboard Zicht op ondermijning en politiedata.”
Kenmerken van kwetsbare wijken zijn volgens minister Yesilgöz-Zegerius een relatief laag veiligheidsgevoel van bewoners, een relatief hoog aantal delicten en relatief veel bewoners met multiproblematiek, zoals schulden, werkloosheid en/of het hebben van een (licht) verstandelijke beperking. “Hoewel de jeugdcriminaliteit al jaren gestaag daalt, zien we tegelijkertijd dat het voor sommige jongeren steeds lastiger wordt de verleidingen van drugscriminaliteit te weerstaan. Het beeld ontstaat dat jongeren steeds vroeger en sneller geweld gebruiken, naar wapens grijpen en zich keren tegen de samenleving. Dat is zeer zorgelijk en er is geen tijd te verliezen. Als we niks doen, komen meer jongeren in de drugshandel terecht en wordt de macht van de drugsorganisaties in kwetsbare wijken steeds groter.”
Het kabinet investeert 82 miljoen euro in preventie. Ook wordt een wijkgerichte aanpak gestart in de vijftien gemeenten waar de problematiek het grootst is. Deze sluit aan bij het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid.
Preventief fouilleren
Om wapenbezit en -gebruik onder jongeren tegen te gaan is het actieplan Wapens en Jongeren opgesteld. In dit gezamenlijke actieplan tegen wapenbezit onder jongeren – waaraan de gemeente Amsterdam deelneemt – wordt onder meer het inzetten van preventief fouilleren gestimuleerd. De minister vindt preventief fouilleren een belangrijk instrument om het aantal wapens op straat te verminderen en bij te dragen aan het versterken van het veiligheidsgevoel in het publieke domein.
Yesilgöz-Zegerius: “Momenteel wordt het instrument preventief fouilleren geëvalueerd. Hierin wordt ook onderzocht of het nuttig zou kunnen zijn het instrument te wijzigen naar eventuele andere eisen van de tijd. Verschillende zaken, zoals de ervaringen met de aanwijzingsprocedure, de operationele toepassing in de praktijk, de eventuele verruiming van preventief fouilleren naar andere voorwerpen (bijvoorbeeld (zwaar) vuurwerk) en de mogelijkheden voor groeps- en persoonsgerichte toepassing van het middel, worden in de evaluatie meegenomen. Overigens kan de burgemeester op basis van artikel 174b van de Gemeentewet in onvoorziene en spoedeisende situaties een gebied voor maximaal twaalf uur aanwijzen als een veiligheidsrisicogebied. Voor deze spoedeisende variant van preventief fouilleren is het niet nodig dat de gemeenteraad vooraf de bevoegdheid heeft verleend aan de burgemeester.”
