Onder het motto ‘misdaad mag niet lonen’ is er in de periode 2010-2021 tenminste 634,1 miljoen euro geïnvesteerd in de jacht op crimineel verworven vermogen. Toch blijven de resultaten van de intensiveringen achter bij de verwachtingen die de minister van Justitie en Veiligheid indertijd heeft gewekt.
Er is in de afgelopen tien jaar veel gezaaid en beperkt geoogst, blijkt uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer. Sinds 2010 is via vijf intensiveringen extra budget uitgetrokken om zoveel mogelijk vermogen van criminelen strafrechtelijk af te pakken. De Algemene Rekenkamer heeft onderzocht of de financiële doelstellingen van dit extra budget zijn bereikt.
Het extra budget van tenminste 634,1 miljoen euro dat in de periode 2010-2021 beschikbaar kwam, is met de ontvangsten uit ‘normale afpakzaken’ van 740,3 miljoen euro ‘terugverdiend’. De politieke ambities waren echter groter. Volgens de minister van Justitie en Veiligheid zou iedere extra geïnvesteerde euro drie keer zoveel aan afgepakt vermogen opbrengen.
Bijzondere transacties
Het ministerie van Justitie en Veiligheid ontving in dezelfde periode in totaal weliswaar ruim 1,9 miljard euro aan afgepakt crimineel vermogen, maar daarvan kwam het overgrote deel voort uit acht hoge en bijzondere transacties (bijvoorbeeld ABN AMRO en Vimpelcom). Die transacties hangen niet samen met de intensiveringen vanwege het bijzondere opsporings- en vervolgingstraject. Daarom laat de Algemene Rekenkamer deze uitzonderlijke zaken buiten beschouwing.
Sinds 2015 blijven de jaarlijkse gemiddelde ontvangsten die voortkomen uit normale afpakzaken rond 83 miljoen euro liggen. Het afgepakte criminele vermogen raakte in de tweede helft van de periode 2010-2021 steeds verder achter op de gewekte verwachtingen. Vanaf 2019 ligt het verschil tussen verwachte meeropbrengsten en gerealiseerde opbrengsten boven 100 miljoen euro structureel per jaar. Teleurstellend, concludeert de Algemene Rekenkamer, omdat behalve het extra budget ook ruimere wet- en regelgeving en beleid het eenvoudiger maakte om crimineel vermogen af te pakken.
Integrale aanpak
Of het extra budget effectief en efficiënt is besteed is niet te zeggen. Zo is onduidelijk waar het extra geld aan is besteed. Bovendien werken de opsporingsdiensten, het OM, de rechtspraak en CJIB allen met andere definities, administraties en IT-systemen. Een integrale aanpak in de justitieketen is nauwelijks zichtbaar. Ook zijn er nauwelijks evaluaties van de intensiveringen uitgevoerd. Daardoor ontbreekt bij het departement een integraal beeld van de resultaten van het strafrechtelijk afpakken van crimineel vermogen.