Burgers vertonen bij rampen en crises doorgaans adequaat gedrag, ondanks de beperkte ervaring van Nederlanders met grote rampen. Zij zoeken aanvullende informatie en geven gehoor aan oproepen van hulpdiensten.
Met uitzondering van incidenten in menigten komt paniek maar beperkt voor. Zelfredzaamheid staat met name onder druk wanneer het handelingsperspectief onduidelijk is. Kwetsbare groepen zijn minder zelfredzaam en hebben extra ondersteuning nodig. Reguleren van burgerhulp bij rampen is vaak lastig.
Dat blijkt uit onderzoek dat in opdracht van het WODC is uitgevoerd door de Universiteit Twente en I&O Research. Mensen hebben een sterke wil om anderen te helpen in geval van een ramp of crisis. Bij een ramp of crisis ontwikkelt zich naast de professionele hulpverlening vrijwel altijd spontane hulpverlening door (groepen) burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties.
Burgerhulp
Afhankelijk van de aard van de situatie en behoeften van de getroffenen kan de burgerhulp vele vormen aannemen. Voorbeelden zijn het zoeken, redden, opvangen, troosten en verzorgen van slachtoffers, het ondersteunen van hulpverleners, het vervoeren van mensen van en naar de rampplek, het aanbieden van opvang of het vervoeren, distribueren, uitdelen en/of toesturen van goederen.
De overheid kan op uiteenlopende manieren zelfredzaamheid en burgerhulp stimuleren en faciliteren. Aangezien de meeste mensen uit zichzelf geneigd zijn zelfredzaam gedrag te vertonen, is het doorgaans slechts in beperkte mate nodig om burgers hiertoe te motiveren of te stimuleren. Het is effectiever aan te sluiten bij de al bestaande zelfredzaamheid en spontane burgerhulp en deze te faciliteren.
Terughoudendheid
Ondanks dat de inzet van burgerhulp bij rampen en crises in tal van gevallen effectief blijkt, is er in de praktijk enige terughoudendheid hiervan gebruik te maken. De achtergrond is onder meer dat er bij hulpverleners en overheden twijfel is over de deskundigheid van burgers en dat er vrees bestaat om de hulp uit handen te geven.
Daarnaast bieden opleidingen, procedures en ook de uitrusting van hulpdiensten niet altijd voldoende ruimte aan de spontaan helpende burgers. Verder is er bij overheden en hulpdiensten zelden beleid gericht op het stimuleren, faciliteren of anderszins omgaan met zelfredzame en hulpverlenende burgers bij rampen of crises.