Het nieuwe kabinet reserveert structureel een miljard euro voor onder meer het tegengaan van ondermijning, versterking van de politie en criminaliteitspreventie, de inlichtingendiensten en de gehele justitiële keten. Dat blijkt uit het regeerakkoord dat woensdag is gepresenteerd door VVD, D66, CDA en CU.
Het kabinet wil een harde, realistische en effectieve aanpak van ondermijnende criminaliteit door te investeren in de justitie- en veiligheidsketen, van wijkagent en recherche tot rechtspraak, Openbaar Ministerie (OM), gevangeniswezen en reclassering.
De aanpak van ondermijning wordt verstevigd door aanpassing van wetgeving, opsporing, straffen, gegevensuitwisseling en detentie. Daarbij wordt de bestrijding van de maffia in Italië het voorbeeld. Zo worden de omstandigheden in de extra beveiligde inrichting (EBI) en het Italiaanse gevangenisregime vergeleken om te voorkomen dat vanuit gevangenschap netwerken worden aangestuurd.
Zware criminelen worden effectiever opgespoord en vervolgd, bijvoorbeeld door het verbeteren van de kroongetuigenregeling en het verzwaren van de straffen om de georganiseerde misdaad beter te kunnen bestrijden, waaronder verboden wapenbezit, hulp bij uitbraak en verboden productie, grootschalige handel en grootschalig bezit van drugs.
Crimineel vermogen
Het verdienmodel van criminelen wordt harder aangepakt door de jacht op crimineel geld te intensiveren, bijvoorbeeld met de mogelijkheid om crimineel vermogen te confisqueren wanneer veroordeling niet mogelijk is. Er wordt meer prioriteit gegeven aan financiële opsporing en ‘intelligence’ om geldstromen te verstoren. Bedrijven en bestuurders die ondermijnende criminaliteit faciliteren en witwassen worden steviger aangepakt.
De maximale straf voor deelname aan een terroristische organisatie gaat omhoog naar twintig jaar. De samenwerking tussen politie en buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s) wordt verder geprofessionaliseerd. Het stelsel van bewaken en beveiligen wordt verbeterd om geweld en intimidatie aan te pakken tegen onder meer criminaliteitsbestrijders, journalisten, rechters, advocaten en bestuurders.
Digitale dreigingen
De inlichtingendiensten moeten beter in staat zijn om hun slagkracht te benutten en hun capaciteit uitbreiden om nieuwe en toenemende digitale dreigingen en aanvallen assertief op te sporen en te bestrijden, met waarborgen voor goed en effectief toezicht en digitale burgerrechten. Het kabinet investeert in een brede meerjarige aanpak van cybersecurity en in cyberexpertise bij politie, rechtspraak, OM en Defensie.
Het kabinet erkent fundamentele burgerrechten online. Daarom wordt veilige digitale communicatie versterkt en mag gezichtsherkenning niet worden toegepast zonder strenge wettelijke afbakening en controle. Ook wordt geïnvesteerd in een sterke positie van de Autoriteit Persoonsgegevens en de samenwerking en samenhang tussen diverse digitale toezichthouders versterkt.
Algoritmes
Een algoritmetoezichthouder moet bewaken dat algoritmes transparant zijn en dat discriminatie en willekeur wordt voorkomen. De overheid moet het goede voorbeeld geven door niet meer data te verzamelen en onderling te delen dan nodig en regels te ontwikkelen voor data ethiek in de publieke sector.