De Gedragsbeïnvloedende en Vrijheidsbeperkende Maatregel (GVM) is 46 keer opgelegd in 2020. Dat is veel vaker dan in eerste twee jaren na de introductie van de maatregel.
De GVM, onderdeel van de Wet langdurig toezicht, maakt het mogelijk om langdurig toezicht te houden op ex-justitiabelen die zijn veroordeeld voor een gewelds- of zedenmisdrijf. Sinds 2018 is de Wet langdurig toezicht (Wlt) volledig in werking getreden. Het doel van de wet is het voorkomen van recidive van zeden- en zware geweldsdelinquenten en (ex-)tbs-gestelden.
De Wlt bestaat uit drie onderdelen van toezicht op ex-veroordeelden die in sommige gevallen zelfs levenslang kunnen duren. Een van die onderdelen is een zelfstandige toezichtmaatregel, die kan worden opgelegd aan zowel veroordeelden tot een gevangenisstraf als aan tbs-gestelden: de Gedragsbeïnvloedende en Vrijheidsbeperkende Maatregel (GVM).
Terroristisch misdrijf
De GVM werd in 2018 en 2019 nog maar beperkt opgelegd: in totaal zestien keer. In 2020 is er volgens het WODC een flinke stijging ten opzichte van de voorgaande jaren geweest: 46 opgelegde GVM’s. De GVM is onder andere opgelegd aan personen veroordeeld voor een terroristisch misdrijf (zes keer), verdachten die het pro Justitia-onderzoek (deels) weigeren (dertien keer) en potentieel uitreizende zedendelinquenten (tien keer).
De beoogde doelgroepen voor de GVM worden daarmee vaker bereikt dan in de eerste twee jaar van de nieuwe wet. De GVM is het vaakst gecombineerd met de tbs met voorwaarden. Maar ook een combinatie met andere tbs-modaliteiten en de combinatie met onvoorwaardelijke gevangenisstraffen en/of een deels voorwaardelijke gevangenisstraf komen voor.
Of de GVM de recidive van ex-zeden- en geweldsdelinquenten daadwerkelijk gaat terugdringen is volgens het WODC nog niet te beantwoorden. De oplegging van de GVM betekent namelijk nog niet dat deze daadwerkelijk ten uitvoer wordt gelegd. In een aparte procedure beslist de rechter hierover na een vordering van de officier van justitie. Dit gebeurt op het moment dat de gecombineerde tbs-maatregel en/of gevangenisstraf bijna is afgerond. Dat duurt in de meeste gevallen zeker zo’n vijf jaar.
