Datagestuurde handhaving kan niet alleen gemeenten ontlasten, maar ook burgers. Door gericht onderzoek te doen, wordt voorkomen dat een grote groep burgers om nadere informatie wordt verzocht. De gegevensverwerking moet wel plaatsvinden volgens de wettelijke regels en waarborgen.
Dat antwoordt demissionair staatssecretaris Wiersma (SZW) op Kamervragen van de SP. Die waren ingediend, nadat de gemeente Nissewaard stopte met omstreden risicoprofilering. Die was bedoeld om fraude met bijstand op te sporen. Bij de risicoprofilering werd een algoritme toegepast, dat is ontwikkeld door het bedrijf Totta Data Lab.
TNO concludeerde dat moeilijk valt te controleren of Totta Data Lab bij het gebruik van het algoritme de inhoudelijke en procedurele eisen ten aanzien van transparantie van de verwerking naleefde. Daarnaast bleek dat het programma verschillende uitkomsten gaf met dezelfde input. Die conclusies hebben ertoe geleid dat de gemeente heeft besloten te stoppen met het gebruik van het algoritme.
Wiersma: “Wanneer een gemeente of overheid gebruik maakt van persoonsgegevens en die verwerkt, moet deze zich houden aan de relevante (privacy)wetgeving, zoals in het bijzonder de AVG. Zo moeten persoonsgegevens worden verwerkt op een wijze die voor de betrokkenen transparant is. Informatie en communicatie over verwerking moeten eenvoudig toegankelijk en begrijpelijk zijn. Het is in de eerste plaats aan de verwerkingsverantwoordelijke, in deze het College van B&W, om te zorgen voor het naleven van de AVG. Bijvoorbeeld door middel van toezicht door de Functionaris Gegevensbescherming.”
Tools
De staatssecretaris zegt niet te weten of andere gemeenten, al dan niet in samenwerking met een bedrijf als Totta Data Lab, persoonsgegevens van burgers verwerken voor het maken van risicoprofielen. “Het ministerie van BZK heeft tools ontwikkeld om gemeenten te ondersteunen bij de toepassing van algoritmen, zoals de Handreiking artificial intelligence (AI) systeemprincipes voor non-discriminatie en een impact assessment mensenrechten en algoritmen.”
Wiersma is voorstander van datagestuurd handhaven, mits de hieraan gekoppelde gegevensverwerking plaatsvindt met inachtneming van de wettelijke regels en waarborgen. “Maar ik kan enkel gemeenten wijzen op de constateringen van TNO en hen vragen die bij hun oordeel met betrekking tot de inzet van risicoprofielen te betrekken.”